گرده افشانی عبارت است از انتقال دانه گرده از پرچمها به کلاله. چنانچه پرچمها و کلاله در یک گل واقع شده باشند اصطلاحا خود گرده افشانی (Self pollination) نامیده می شود. وقتی که آنها در گلهای مختلف مخصوصا در گیاهان مجزا از هم بوده باشند اصطلاحا دگر گرده افشانی (Cross pollination) نامیده می شود. نتیجه مهم گرده افشانی ، بالا بردن شانس ایجاد تنوع در مواد ژنتیکی فرزندان است. در دگر گرده افشانی حقیقی ، کروموزومها ، اختلاطی تازه را از کروموزومهای دو والد دریافت می کنند. انواع گرده افشانی گرده افشانی مستقیم در گرده افشانی مستقیم دانه های گرده یک گل به روی مادگی همان گل یا گل دیگری که بر روی همان گیاه قرار دارد انتقال می یابد. این نوع گرده افشانی بطور معمول در یک گل هرمافرودیت که پرچمها و مادگی آن با هم می رسند، انجام می شود. همچنین در مواردی مانند گل نخود که گلبرگها فضای مسدودی بوجود آورده و پرچمها و مادگی در آن جای می گیرند اجبارا گرده افشانی مستقیم انجام می دهند. در گرده افشانی مستقیم تنها یک والد در پدید آوردن گیاهان جدید نقش دارد. به همین مناسبت نسل حاصل به هم و به والد خود شباهت بیشتری دارند و تنوع و گوناگونی بین آنها کم است. چنین گیاهانی در برابر شرایط متحول شانس بقای کمتری دارند. به همین مناسبت این نوع گرده افشانی در طبیعت کمتر است. علل و عوامل گرده افشانی مستقیم گرده افشانی پرچم یک گل همزمان با آمادگی کلاله همان گل برای پذیرش گرده انجام می گیرد. حرکات طبیعی پرچمها (در گیاهان تیره گزنه) یا حرکات گل توسط باد و حشرات دانه گرده گل را بر روی کلاله همان گل قرار می دهد. گرده افشانی غیر مستقیم هر گاه گرده افشانی بین دو گل (تک جنسی یا هرمافرودیت) از یک گونه که در روی دو گیاه مجزا قرار دارند انجام گیرد گرده افشانی را غیر مستقیم می نامند. در این حالت دو والد پیدایش نسل جدید شرکت می کنند و در نتیجه نسل حاصل متنوع تر بوده موقعیت مناسب تری برای سازش با محیط را دارا هستند. گرده افشانی غیر مستقیم به کمک حشرات ، باد ، آب ، جانوران دیگر و بطور مصنوعی بوسیله آدمی انجام می گیرد. اما گرده افشانی بوسیله حشرات و باد عمومیت بیشتری دارد. گرده افشانی بوسیله حشرات گرده افشانی بوسیله حشرات در بین گیاهان بسیار رایج است. گلهایی که به کمک حشرات گرده افشانی می کنند، سازگاریهای خاصی حاصل کرده اند. این گلها با رنگ ، بو و نوش یا شهد خود حشرات را به سوی خود جلب می کنند. نوش در نوشگاه ساخته می شود. نوشگاه در نقاط مختلف از جمله در پای گلبرگها ، پرچمها ، و بر روی بخشهایی از نهنج و غیره قرار دارند. نوش از ترشحات گیاهی است و در آن مواد قندی وجود دارد. پروانه ها ، زنبوران بویژه زنبور عسل غذای خود را از نوش گلها تامین می کنند. اندازه گلها اغلب با جثه حشره هماهنگی دارد. بطوری که حشره به راحتی در درون گل به گونه ای جای می گیرد که بدنش با دانه های گرده و مادگی تماس پیدا می کنند. گرده افشانی بوسیله باد بسیاری از گیاهان بوته ای و درختان برای عمل گرده افشانی به حشرات نیاز ندارند. دانه های گرده گل این گیاهان در هوا پخش شده ، بوسیله باد حمل می شوند. اما در این حال بیشتر دانه های گرده هدر می روند. با وجود این بعضی به دام کلاله های گلهای رسیده می افتند. گرده افشانی بوسیله باد بیشتر در گیاهانی صورت می گیرد که دارای گلهای نر و ماده هستند و این گلها روی درختان جداگانه قرار دارند. در این قبیل گلها ، پرچمها که اغلب خارج از گل قرار دارند بوسیله باد تکانده شده ، دانه های گرده خود را آزاد می سازند.