کنه های انار

۱- کنه قرمز پاکوتاه انار با نام علمی Tenuipalpus punicae مهمترین کنه ی خسارت زا در باغهای انار می باشد. این کنه از شیره برگ و پوست میوه تغذیه و موجب ضخیم شدن و زنگ زدگی برگها میگردد. در صورت حمله شدید، برگ های درختان انار در خارج از فصل ریزش می کنند. تغذیه آفت از پوست میوه هم موجب خشک شدن پوست و پیدایش لکه های قهوه ای سوخته و برنزه شدن پوست میوه انار می گردد. دانه های این میوه ها، کم آب و بیمزه است و به نظر میرسد، این کنه در ترکیدگی میوه انار نیز مؤثر باشد.
کنه قرمز پا کوتاه انار منوفاز معرفی شده و غیر از انار میزبان دیگری برای آن ذکر نشده است . T.punicae فقط روی انار و T.granati فقط روی مو فعالیت دارد . ولی در خوزستان این کنه بر روی انجیر نیز مشاهده شده است . و این احتمال وجود دارد که بالا رفتن تراکم جمعیت آن در فصول گرم سال ، این کنه توسط باد بر روی درختان انجیر منتقل گردیده و روی برگهای این درخت مشاهده شده است . لذا وجود آن روی درختان انجیر و سایر درختان تصادفی بوده و تغذیه ای روی آنها ندارد .
رنگ کنه بالغ زنده نارنجی روشن تا قرمز و پس از بلوغ و تغذیه ، لکه های سیاه رنگ در طرفین جانبی بدن آن ظاهر می شود .

تخمها به رنگ قرمز خونی، بیضوی کشیده ، تقریباً به طول ۱۲۵ و عرض ۵۴ میکرون اند.
لارو دارای ۳ جفت پا به رنگ قرمز روشن و به شکل بیضوی است. اپیستوزوما باریکتر از پودوزوما و به طول حدود ۱۴۲ و عرض ۱۰۸ میکرون می باشد . اولین و دومین جفت موهای پودوزومایی نخی شکل و سومین جفت بسیار بلند و کشیده و کنگره دار می باشد . موهای پشتی – مرکزی و اولین جفت موهای پشتی کناری ریز و یک دست می باشد . موی شانه ای و موهای پشتی – کناری ( ۲ ، ۳ ، ۴ ،۶ ) دندانه دار و تقریباً به یک اندازه و پنجمین موی پشتی – کناری تاژک مانند می باشد.
پوره سن یک دارای ۴ جفت پا ، نسبتاً بزرگتر از لارو ، به طول ۱۸۷ و عرض ۱۴۰ میکرون می باشد . دارای نقوشی عرضی و موازی روی قسمت پوئوزوما بوده و از نظر رنگ تیره تر از لارو می باشد . شکل بدن بیضی پهن ، اپیستوزوما باریکتر از پودوزوما ، اولین و دومین موی پودوزومایی کوچک و ریز و سومین مو بسیار کشیده و کنگره دار می باشد . موهای پشتی – میانی و اولین موی پشتی – کناری ریز و سوزنی شکل و موهای شانه ای و دومین و ششمین موی کناری – پشتی تقریباً به یک اندازه ولی کوتاهتر از موهای ۳ و ۴ می باشد . موی ۵ تاژک مانند و شلاقی شکل می باشد .
پوره سن دو بیضوی و پهن ، قسمت اپیستوزوما باریکتر از پودوزوما ، به طول ۲۵۳ و عرض ۱۷۳ میکرون می باشد . قسمت پشتی دارای نقوش عرضی و قسمت میانی دارای نقوش طولی در قسمت انتها می باشد .
شدت خسارت این کنه بستگی به درجه حرارت و ارتفاع منطقه داشته و هرچه ارتفاع کمتر باشد مقدار جمعیت و میزان خسارت افزایش پیدا می کند . در باغاتی که در ارتفاع ۱۰۰۰ متری از سطح دریا قرار دارند ، میزان خسارت به مراتب شدیدتر از باغات کوهپایه و ارتفاعات می باشد .

علائم خسارت این کنه در اوایل فصل چندان محسوس نیست ، زمانی که هوا رو به گرمی می گذارد ، علائم ابتدایی به صورت نقاط رنگ پریده در روی برگ درختان انار ظاهر می گردند و به تدریج با افزایش تراکم جمعیت کنه ها ، حالت خشکیدگی بروز نموده و به تدریج برگها شروع به ریزش می نمایند . در بعضی از مواقع شدت خسارت آنقدر زیاد می باشد که برگها حتی قبل از شهریور ماه ریزش نموده و درختان بدون برگ می شوند و میوه ها به صورت خشکیده و نارس در روی سرشاخه های بدون برگ مشاهده می شود .

در اواسط تابستان که جمعیت کنه در سرشاخه های درخت و روی برگها زیاد می گردد ، از فاصله قرمز رنگی در محل تجمع کنه ها دیده می شود .
پوست میوه ها در اثر تغذیه ، در ابتدا حالت پریدگی پیدا می کند و در نهایت به رنگ قهوه ای و خشکیده در می آید و پس از مدتی بطور کلی آب میوه خشک شده و میوه ها کاملاً هسته ای و غیرقابل استفاده می شوند . خسارت این کنه گاهی مواقع نیز باعث ترک خوردگی میوه می گردد . از نظر حساسیت ارقام نیز هرچه رقم دارای پوست نازکتری باشد ، بیشتر مورد حمله این آفت قرار می گیرد . این کنه روی سطح زیرین برگهای گیاهان میزبان فعالیت داشته و آنها را به رنگ نقره ای و سپس زنگ زده در می آورد .
زندگی این کنه در شرایط آزمایشگاهی در سه دمای ثابت ۱ + ۲۵ ، ۱ + ۳۰ و ۱ + ۳۵ درجه سانتیگراد ، ۱۲ ساعت روشنایی و ۵ + ۶۰ درصد رطوبت نسبی با استفاده از روش تک برگی روی شاخه های کوچک انار به طول تقریبی ۱۵ سانتیمتر مطالعه شده است . کنه های ماده در آزمایشگاه نیز مانند طبیعت تخمهای خود را به صورت انفرادی در امتداد رگبرگها و روی شاخه ها در محل اتصال دمبرگ به شاخه قرار می دهند . تعداد تخم های گذاشته شده در دماهای مختلف بین ۶ تا ۲۶ عدد دیده شده است .
پراکنش کنه قرمز پا کوتاه انار از طریق درخت صورت می گیرد که به علت کاشتن درختان انار در فواصل نزدیک به یکدیگر و تماس شاخ و برگهای آنها با یکدیگر این امر به سهولت انجام می گیرد . البته انتشار آن توسط باد هم امکان پذیر است .
معمولاً در باغهایی که از سموم شیمیایی دور بوده اند، خسارت کنه انار بسیار ناچیز بوده و نیازی به مبارزه ندارد. آبیاری منظم و جلوگیری از کاهش شدید رطوبت نسبی باغ، با حفظ یک پوشش نرم از علفهای هرز در کف باغ، نیز در کنترل این جانور مؤثر است. بر اساس یک تجربه عملی محلول پاشی درختان آلوده با محلول ۰٫۲۵ در هزار مایع شوینده ریکا در کنترل آفت مؤثر بوده است.
از مهمترین عوامل موثر در کاهش جمعیت این کنه ، وجود شکارگرهای فراوان از حشرات و کنه ها در فون باغات انار است . باغات انار تقریباً یک میکروکلیمای دست نخورده می باشند و به علت اینکه کمتر عملیات مبارزه شیمیایی در آنها صورت می گیرد ، فون بسیار قوی از انواع بند پایان مفید را دارا می باشد که تعدادی از مهمترین آنها کنه های زیر هستند :
Neophllobius sp از خانواده Camerobiidae
Molothognathus sp از خانواده Camerobiidae
Euseius libanesi از خانواده Phytoseiidae
Typhlodromus sp از خانواده Phytoseiidae

در ضمن پاشیدن روغن معدنی به جای سموم اثرات مطلوبی در کاهش جمعیت کنه داشته، که در ۲ مرحله یکی اوائل اسفند به نسبت ۳ درصد و دیگری اوایل خرداد به نسبت ۲ درصد توصیه شده است
در شرائط حاد میتوان یکی از ترکیبات کنه کش نظیر کلتان به نسبت ۲ در هزار را بکار برد. در صورت وجود شته و کنه بصورت توام استفاده از متاسیستوکس به نسبت ۱ در هزار استفاده شود.
۲- کنه پیچاننده برگ انار با نام علمی Eriophyes granati اولین بار از استان سیستان و بلوچستان گزارش شد. رنگ این کنه در حالت طبیعی زرد و منشاء پیداش آن ایتالیا میباشد. این کنه باعث برگرداندن لبه برگ انار و پیچش آن و در نهایت در اثر آلودگی برگ بصورت لوله در میاید. این خسارت سبب ایجاد رطوبت کافی و محافظت از آفت در مقابل حرارت و باد میشود. در صورتیکه آلودگی شدید باشد تمام برگهای جوان کج و بهم پیچیده میشوند. ریزش برگهای آفت زده، میوه نارس با دانه های خشک و پوسیده ار نتایج فعالیت این نوع کنه میباشد.

این کنه اولین بار از زاهدان، کله گان ناهوک و سینوگان سواران در استان سیستان و بلوچستان گزارش شده است. علائم خسارت در تمام مناطق مورد بررسی تقریبا یکسان و خسارت آفت بصورت تا شدن لبه برگها در این مناطق مشهود بوده است. گستردگی این کنه تمام مناطق مدیترانه ای، گرمسیری و نیمه گرمسیری گزارش شده است.
۳- کنه شرقی مرکبات با نام علمی Eutetranychus orientalis Klein از خانواده Tetranychidae اولین بار در اهواز و از روی درختان انار جمع آوری شده است.

خسارات این کنه در روی انار در مقایسه با کنه پا کوتاه انار جزئی میباشد. این گونه یکی از آفات مهم انواع مرکبات در خوزستان است، و علاوه بر انار و مرکبات، بر روی تعدادی از درختان میوه، گلهای زینتی و درختان غیر مثمر مشاهده شده است. برای مبارزه با این آفت ضرورتی به استفاده از سموم شیمیایی نبوده و وجود فون قوی از کفشدوزکها در شرائط طبیعی رافع این مشکل میباشد.
۴- کنه ثانویه زنگار مرکبات با نام علمی Brevipalpus lewisi Mego یکی از انواع کنه بوده که به شکل موردی خسارت آن گزارش شده است و زنگ زدگی و خشکیدگی پوست انار را نتیجه فعالیت این آفت میباشد. این کنه بیشتر اواسط تابستان قابل رویت است. اولین آثار خسارت آن روی انار در نزدیکی های دم میوه میباشد. خسارت، یصورت قهو ای شدن پوست از ناحیه دم میوه شروع و به سمت گلوگاه گسترش میابد. قهو ای شدن میوه پس از چندی با ترکهای ظریف و متعدد در سطح پوست همراه است و نهایت تمام سطح میوه حالت چوب پنبه ای پیدا میکند.