در کشاورزی زهکشی خارج کردن آب و املاح اضافی از بستر و یا عمق خاک است و هدف از آن ، فراهم کردن محیطی مناسب برای رشد ریشه گیاه است (از نظر تهویه و شوری). در برخی زمینها به علت وجود شیب و با کمک نیروی ثقل آب اضافی خارج میشود. و در سایر موارد زهکشی به وسیله کانال یا لوله بصورت مصنوعی انجام میشود.
اهداف زهکشی :
۱- جمع آوری و خارج کردن املاح اضافی ۲- جمع آوری آبهای سطحی ناشی از روان آب
۳- ایجاد تهویه مناسب در محیط خاک ریشه
۴- بهبود کارایی ماشین آلات ( مخصوصا کشاورزی ) ۵ – استحکام بخشیدن به ساختمان خاک و …
فواید زهکشی :
از فواید زهکشی میتوان به کنترل فرسایش و جلوگیری از وقوع سیل ، به زیر کشت بردن اراضی جدید، زودتر گرم شدن خاک در فصل بهار ، شروع زودتر عملیات کشاورزی ، کیفیت و کمیت بهتر محصولات ، شستشوی املاح اضافی و بهتر شدن وضعیت مسائل بهداشتی ، کنترل و جلوگیری از ماندابی شدن ، کنترل و جلوگیری از شور شدن اراضی ،
جلوگیری از راکد شدن آب و ایجاد بوی نامطبوع در محیط مزرعه و توسعه روستایی و امنیت غذایی اشاره کرد.
معایب زهکشی :
۱- شستن و خروج بعضی از املاح مفید خاک به همراه املاح مضر ۲- هزینه بر بودن مطالعه و اجرا ۳- از بین بردن اکوسیستم طبیعی منطقه به علت کم کردن رطوبت ۴- ازبین رفتن علفهای طبیعی منطقه
منشاء زه آب :
زه آب ممکن است ناشی از بارندگی ، ذوب برف ، آب آبیاری ، جریانات سطحی و نشت زیر سطحی از اراضی مجاور، سریز و طغیان رودخانه ها، نشت از کانالهای آبیاری و صعود سطح ایستابی باشد.
انواع سیستم های زهکشی :
سیستم زهکشی سطحی : برای مناطق مرطوب بیشترین کاربرد را دارد و به خاطر اینکه بارندگی در سطح زمین تجمع پیدا میکند ، این سیستم بصورت کانالهای عریض و کم عمق( شبکه نهرهای قابل گذر) بکار میرود. بطوریکه ماشین آلات هم میتوانند براحتی از روی آن حرکت کنند .
سیستم زهکشی زیرزمینی: بصورت کانال روباز عمیق تا عمق حدود ۲ متر و یا لوله گذاری زیرزمینی است. زهکشی زیر زمینی بصورت عمودی نیز میتواند باشد (حفر چاه).
انواع زهکش: ۱- روباز ۲- لوله ای ۳ – لانه موشی ۴- عمودی(چاه) ۵- زهکش حائل
زهکش روباز : کانال با مقطع معمولاً ذوزنقه ای شکلی است.
